Op dit moment merk ik een toename aan vragen in mijn praktijk rondom ziekte, gezondheid en terugkerende of chronische klachten. Klanten die bij me komen om er systemisch naar te kijken, omdat ze ergens het gevoel hebben dat er een dieperliggende, niet medische ‘verklaring’ voor hun klachten is die verder gaat dan hun eigen leven en situatie hier en nu.

Zoals gezegd, dit soort vragen gaan niet over de medische kant van de ziekte of klachten, maar over de gevoelslaag van ziekte of terugkerende klachten. Over dat wat de ziekte of klachten komen vertellen, of waar het mogelijk een uitingsvorm van is. Die gevoelslaag van de ziekte laat zich letterlijk voelen in het lijf via sensaties die voor die persoon en zijn/haar systeem uniek zijn. Bijvoorbeeld een auto immuunziekte die zich laat voelen als een innerlijk gevecht, een innerlijke verscheurdheid tussen de linker- en rechterkant van het lichaam; onverklaarbare ontstekingsreacties in het lijf die zich laten voelen in het lichaam als schrikreacties; aanhoudende eczeemklachten die als een vuurbal in het lijf voelbaar zijn of psoriasisklachten die zich als een pantsering laten voelen.

Vanuit systemisch perspectief kijken we naar waar ziekte of terugkerende klachten mee resoneren in de gevoelslaag van het eigen leven en in dat van ouders en voorouders, oftewel het familiesysteem. Welke verborgen verhalen, niet geleefde gevoelens, doodgezwegen familieleden of gebeurtenissen laten zich als het ware via de klachten of ziekte zien in het leven van de betreffende persoon hier en nu? Oftewel wat ligt er achter de schrik, of aan de oorsprong van het innerlijk gevecht of de pantsering?

Dit is voor iedere persoon een unieke reis in het eigen lijf, door het eigen jonge leven en door het familiesysteem. We zien in het systemisch werk dat we onbewust nog veel imprints leven in het hier en nu, die zijn ontstaan in de periode vanaf de conceptie tot aan de eerste 7 jaar van ons leven en die sterk verbonden zijn met onze ouders en het familiesysteem waaruit we geboren zijn. Dit zijn veelal onbewuste pre verbale imprints die in het fysieke lichaam als herinneringen liggen opgeslagen en spanning in het lijf veroorzaken. Hier komen we niet bij door te praten en rationeel te verklaren. Het vraagt juist om een luisterend oor naar het lijf toe om daar werkelijk te horen wat het lichaam wil vertellen met de signalen en sensaties die het aan ons afgeeft.

Dat vraagt in de opstelling, of dat nu in de ruimte is of via het lijf, om aanwezigheid, bedding en steeds weer opnieuw een open blik om onbevooroordeeld te kijken naar de fysieke sensaties, de klachten, ziekte en het familiesysteem erachter met haar verborgen verhalen en niet geleefde gevoelens. Geen algemene duidingen of diagnoses dus, waarbij we een ziekte koppelen aan een bepaald thema of betekenisgeving.

De bril van waaruit je kijkt bepaalt wat je ziet

Regelmatig krijg ik wel deze vraag ‘kun je aangeven welke familiedynamieken horen bij welke ziekten of klachten?’ Meestal komt de vraag van mensen die interesse hebben in de opleiding systemisch lichaamswerk en ziekteopstellingen. Een overzicht van welke ziekten bij wat voor soort familiedynamieken of verborgen verhalen voorkomen voorziet in een behoefte aan houvast, een kapstok en zekerheid. Mijn antwoord op deze vraag is echter steevast ‘nee’. Want hoewel er natuurlijk wel rode draden of voorzichtige uitspraken gedaan kunnen worden over verschillende ziektebeelden en gebeurtenissen of dynamieken in het familiesysteem, neem ik die eigenlijk nooit als uitgangspunt voor de opstelling.

Daar heb ik verschillende redenen voor. Een van die redenen is dat uitgaan van een mogelijk verband mijn blik in het hier en nu vertroebelt en vernauwd. Hierdoor kan ik niet meer in het moment open en onbevooroordeeld kijken naar de persoon die de vraag heeft en zijn/haar systeem achter zich.

Een andere reden is dat het lichaam vaak in metaforen en beelden spreekt en dit ook als zodanig in de opstelling naar voren komt. Heel verschillende beelden kunnen dan uiteindelijk naar eenzelfde dynamiek verwijzen maar omgekeerd kunnen dezelfde beelden ook een ander verhaal vertellen. Het heeft vaak even tijd nodig om de metafoor te doorvoelen en te proeven om helder te krijgen wat het in het lichaam teweegbrengt. Dat is voor mij de functie van het beeld of de metafoor, namelijk dat het degene die de vraag heeft meeneemt naar de gevoelslaag in de onderstroom en naar wat daar zichtbaar of verteld wil worden.

Wanneer ik de opstelling of sessie start vanuit een meer algemene duiding of oorzakelijk verband dan belemmer ik eigenlijk dit proces van afdalen naar het lichaam en blijven we meer in het mentale verklaringsmodel met elkaar, waarbij we de rijkdom van de beelden en het doorvoelen ervan niet raken. Duidingen zitten in ons bewustzijn, in ons mentale denken en bereiken die gevoelslaag lastiger of niet. Het is een bril van waaruit je naar de werkelijkheid kijkt en daarmee sluit je automatisch andere mogelijkheden in meer of mindere mate buiten.

Het leven wordt voorwaarts geleefd en achteruit begrepen

Vooruit ervaren en terugkijkend misschien begrijpen, dit geldt zowel voor de klant als ook voor mij als opsteller. De sessies en de dynamieken die zichtbaar worden geven me achteraf terugkijkend regelmatig inzichten of bevestiging over de rode draden en verborgen dynamieken waar bepaalde ziekte of klachten mee resoneren. Zou ik ze echter vooraf als uitgangspunt nemen, dan zou ik dikwijls verward raken tijdens de opstelling over de beelden die ik niet direct in het plaatje kan plaatsen.

Om een voorbeeld te geven. Stephan Hausner beschrijft in zijn boek ‘Zelfs als het mij mijn leven kost’ (aanrader voor wie in dit werk geïnteresseerd is) veel casussen en enkele rode draden die hij ziet. Eén van die rode draden betreft diabetes en een onbewust verlangen of trek naar de dood. Deze dynamiek heb ik al diverse keren ook zelf terug zien komen in opstellingen rondom diabetes, maar steeds op een heel eigen en unieke wijze, die ik vooraf niet had kunnen verzinnen.

Voor mij werkt het daarom het beste om vanuit het ‘niet weten’ of ‘het lege midden’ te vertrekken, want dan kan ik echt samen in het moment met de klant op reis en kan alles zich tonen wat er op dat moment toe doet, ook waar het thema van de klant mij mogelijk zelf raakt. De reis in het veld verloopt dan regelmatig heel anders dan waar mijn hoofd of gevoel me heen zou hebben laten gaan, vanuit vooringenomen beelden of blinde vlekken in mijn eigen voelen. De klant geeft het de ruimte om er in zijn/haar eigen tempo naar te kijken en te doorvoelen wat het in hem of haar teweegbrengt en waar het resoneert.

Dat is waar het uiteindelijk over gaat. Want daar waar we in staat zijn om het lijf echt te horen, ook al begrijpen we met ons hoofd (nog) niet helemaal het verhaal of waar het over gaat, kan er in het lichaam, in de cellen, een beweging ontstaan naar meer ruimte, meer ontspanning, meer leven. Die innerlijke beweging ontstaat vanuit het doorvoelen en niet vanuit het begrijpen van de dynamiek. Soms wordt daarbij helder over welk verhaal of welk thema het nu werkelijk gaat, maar lang niet altijd. Het is in de meeste gevallen ook niet zo dat eerst het verhaal woordelijk helder moet zijn voordat de beweging in het lichaam kan plaatsvinden. Vaker is het andersom, dat eerst de beweging gevoeld is en dan pas, soms pas na een langere tijd, het verhaal of de dynamiek begrepen wordt.

Past dit jou?

Klinkt dit voor jou als een manier van systemisch werken die bij jou aansluit en wil je jouw eigen vraag of gezondheidsthema op deze manier nader onderzoeken? Of misschien begeleid je zelf mensen als coach of opsteller en wil je je na het lezen van bovenstaande verder verdiepen in het begeleiden van ziekteopstellingen en systemisch lichaamswerk, waarbij je ook niet terugdeinst om jezelf in te brengen als nodig en raakbaar te zijn als mens?

Lees gerust verder op de website naar de verschillende mogelijkheden voor begeleiding en opleiding en/of neem contact met me op voor een vrijblijvende telefonische kennismaking, waarin we samen kijken naar je behoefte en wat dan mogelijk het beste past voor je.

Graag ontmoet ik je.

Warme groet,
Stefanie

Stefanie over het systemisch werk:
“Wat me vanaf het begin heeft geraakt in het opstellingenwerk is de eenvoud en helende werking die ervan uit kan gaan, wanneer we ons kunnen overgeven aan ‘het niet weten’. Mijn werk en specialisme weerspiegelen direct ook de reis die ik zelf ben gegaan en nog ga in het aanwezig zijn met dat wat is.”

Aangesloten bij Bewust Haarlem

Fotocredits: Nong on Unsplash